O Catastro da Ensenada no concello de Sandiás (1752-1753)

1752 – 1753. Realización do Catastro de Ensenada nas tres parroquias do actual concello de Sandiás.

-A fregresía de Santo Estevo de Sandiás, xurisdicción do mesmo nome, perténcelle ó marqués de Malpica, conta con 136 veciños e 250 casas, 12 delas arruinadas.-Relación de oficios: 1 xuíz (D. Vicente Seguín), 1 escribán (Antonio de Quintas), 1 ministro do xuíz (Joseph do Moiño), 3 xastres (Ciprian Olivera, Esteban Marra, Juan Morales), 1 canteiro (Pedro Franco), 2 siseiros (taberna e carnicería (Gonzalo do Moiño e Pasqual Sarmiento)), 1 taberneiro (Alonso Morales), 15 tecedeiras (Angela de Otero, Damiana Marra, Agustina Delgado, María Carnero, Lucrecia Blanco, Josepha Ledo, Angela de Dios, Isabel Fernández, Hermenegilda Seguín, Juliana Manso, Estefanía Manso, María Ledo, Paula Feixoo, Theresa Otero e Juana Salgado).

- A fregresía de Santa María de Couso de Limia, xurisdicción de Sandiás, perténcelle ó marqués de Malpica, conta con 157 veciños e 130 casas incluídas 4 arruinadas.-Relación de oficios: 1 arrendador dos dezmos do cura (D. Diego Fernández Feixoo), 2 arrendatarios de tabernas (Joseph Rodríguez Borrajo e Joseph Fontelo, Vº de Xinzo), 2 ferreiros (Diego Fernández, Santiago Travieso), 2 carpinteiros (Francisco Martínez, Primitivo del Molino), 3 xastres (Joseph Melio, Manuel Pérez, Simón da Graña) , 17 tecedeiras (Agustina Laxe, Agustina Laxe, Margarita Borrajo, María Baia, Ana DeBarxa, Damiana Coello, Theresa Añel, Gregoria Manso, Theresa Fernández, Luisa Fernández, Nicolasa Fernández, Leocadia del Pozo, María Santana, Ana Coello, Juana Baia, María Dorado e Jacinta Joga).

-A fregresía de San Xoán de Piñeira de Arcos, xurisdicción do mesmo nome, perténcelle ó conde de Maceda, conta con 113 veciños e 200 casas, 15 delas arruinadas.-Relación de oficios: 1 xuiz (Juan Salgado), 1 taberneiro (Francisco Campelo (taberna mancomunada cos veciños de Coedo), 1 xastre (Juan ...), 1 ferreiro (Antonio de Quintas), 21 tecedeiras (Ana Santana, Marina Pérez, Ana das Quintas, Euphrasia Manso, Marina de Otero, Lorenza Pérez, Rosa Carnero, Agustina del Río, Pasqua Pérez, Rosa Pérez, Marina Gonzales, María Ledo, Ana Romero, Ana Garcia, Ysabel Delgado, Marta Coello, Antonia Coello, Victoria Borrajo, María Cid, Theresa Campelo e Rosa Delgado).

-O lugar de Zadagós, lugar da fregresía de San Xoán de Piñeira de Arcos, xurisdicción da vila de Xunqueira de Ambía, perténcelle ó bispo de Valladolid, conta con 14 veciños, 1 taberna mancomunada cos veciños da Graña.-Relación de oficios: 1 tecedeira (Josepha da Graña).

-Ligazón para ver os censos completos (nomes e apelidos dos veciños): http://www.xenealoxia.org/modules.php?name=Content&pa=list_pages_categories&cid=5

Nestas fregresías predomina como principal cultivo o centeo, con mencións ó trigo e ó millo. Outro tipo de cultivos minoritarios eran os nabos, a ferraña, o liño e as hortalizas.
Na relación de oficios do Catastro de Ensenada pódese apreciar o grande número de tecedeiras (54) que, cos seus teares, producían tecidos de liño máis alá do autoconsumo, producíndo para os mercados locais ou comarcais. Comezaron a perder a súa importancia ó non superar a competencia dos novos productos téxtiles (algodón) doutras zonas xeográficas (Cataluña), e a dificultade para mecanizar o traballo do liño.