Decrición da lagoa de Antela no ano 1931 por un veciño de Sandiás

“A xa nomeada carretera que vai pra Xinzo, un Km. despois de Coalloso, alcóntrase coa Veiga (Lagoa de Antela) e crúzaia n´unha extensión de dous Km. e medio; o ir a dereita qued´a veiga de Couso, e a esquerda empeza a estenderse a veiga de Sandiás con distintos nomes (o Areal, Antela, Arrotea, Valadiño, o Teso; e despois a das Pegas, a de Cardeita, etc.) todas sen límites señalados e fixos.

Perpendicular a carretera (e por tanto na maior extensión) estendes´a ¨ría¨ (Río de pouca corrente, pantanoso, e soparado en dous por unha govia de trozos discontinuos) n´ela hai unha especie de xuncos chamados ¨o vión¨ que moito é segado e traido pra botar na corte e faguer esterco, i´encanto esta na Veiga cómeno as vacas. Esta ¨ría¨ que no inverno ocupa casi tod´a Veiga e no verán ven a desaparecer por completo quedando sólo algunhos pantanos, sopara dúas partes distintas, ¨o Cabo d´Arriba¨ (N.) e ¨o Cabo d´Abaixo; este tamén está dividido en dous por unha demarcación, o N. pertence co ¨Cabo d´Arriba¨ ós pobos indicados, e o S. pertence a Xinzo, Baronzás, Morgade, Pena...

Dende sempre, o vir a primaveira, que vai quedando reducid´o domiño das augas, mantén bos rebaños d´ovellas e alí pacen tamén tod´o día as vacas dos veciños que se adican a labregos, como é de suponer, todos de quitado o cura e o maestro. Antes había tamén moitas bestas e boas ¨a herba d´a Veiga facialle noito ben á besta¨; pero, hoxe ise número xa é ben máis pequeno i´esta disminuindo, debido a que as mulas, e os cabalos non defenden por´o baixo precio que teñen na feira”.

¨Resume xeneral de folk-lore de Sandiás¨
Urbano Santana
Revista Nós, xuño-setembro, 1931.